سیمان از ترکیب خاک مارون، آهک، رس، گچ و… تشکیل می‌شود و انواعی دارد. انواع سیمان شامل پوزولان، سیمان سفید و پرتلند است. سیمان پرتلند خود نیز به ۵ دسته تقسیم می‌شود. در ادامه به بررسی انواع سیمان و کاربردهای هر یک می‌پردازیم.
سیمان تیپ ۱(پرتلند معمولی): از این نوع سیمان در ساخت و ساز و روسازی جاده، عملیات بنایی، راه‌آهن و… استفاده می‌شود.
سیمان تیپ ۲ (پرتلند اصلاح شده): این نوع سیمان مقاومت فشاری کمتری نسبت به سیمان تیپ ۱ دارد، اما بر خلاف سیمان تیپ ۱ دارای مقاومت خورندگی بیشتر است. از این نوع سیمان در ساخت و ساز فونداسیون، دیواره پل‌ها و مکان‌هایی که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند استفاده می‌شود.
سیمان تیپ ۳ (پرتلند زود سخت شونده): این نوع از سیمان تقریبا شبیه سیمان تیپ ۱ است با این تفاوت که زودتر سفت می‌شود. از این نوع سیمان در محیط‌های سرد استفاده می‌شود.
سیمان تیپ ۴ (پرتلند با حرارت کم): این نوع سیمان با سرعت پایین‌تری سفت می‌شود و در مواردی مصرف می‌شود که میزان حرارت قابل تحمل بتن، اهمیت زیادی دارد. از این نوع سیمان در ساخت و ساز‌های عظیم استفاده می‌شود.
سیمان تیپ ۵ (پرتلند ضد سولفات): این سیمان به سیمان ضد سولفات شهرت دارد و در مواردی مصرف می‌شود که سیمان با سولفات تماس شدید دارد.
سیمان پوزولانی: این نوع سیمان به سیمان پرتلند شباهت دارد و برای مصارف معمولی و ساخت ملات، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بررسی تولید سیمان در جهان
در سال ۲۰۰۰ میلادی میزان سیمان تولید شده در دنیا برابر با ۱/۶ میلیارد تن بوده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۴/۱ میلیارد تن رسیده است. ۵۳٪ از سهم کل سیمان تولید شده در دنیا متعلق به چین است. چین، در رتبه اول جهانی تولید سیمان قرار دارد. کشورهای هند، ویتنام و آمریکا در رتبه‌های بعدی تولید سیمان بعد از چین در جهان قرار دارند. ایران نیز با سهم ۱/۵٪ از کل سیمان تولید شده در جهان، در بین ۱۰ کشور اول دنیا در این حوزه قرار دارد.
ظرفیت‌های تولید سیمان در کشور
در سال ۹۵ ظرفیت تولید سیمان کشور ۸۱ میلیون تن بوده است. تولید سیمان در کشور از آن سال تا سال ۹۷ برابر ۵۵ میلیون تن بوده است که این عدد، خود نشان دهنده رکود بازار سیمان در این سال‌ها است. ظرفیت تولید در سال‌های ۹۷ تا ۹۹ نیز به عدد ۸۸ میلیون تن افزایش یافته است. میزان تولید نیز در سال ۹۸ به ۶۰ میلیون تن و در سال ۹۹ این مقدار به ۶۸ میلیون تن افزایش یافت.
تقسیم‌بندی تقاضا برای ساخت و ساز طرح‌های عمرانی
برای ساخت و ساز یک متر مربع واحد مسکونی در سال‌های ۸۰ تا ۹۶ تقریبا ۲۱۵ کیلوگرم سیمان نیاز بوده که این برآورد تنها مربوط به بخش خصوصی است. طبق وعده‌ی دولت برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال و با فرض اینکه متوسط هر واحد مسکونی را ۱۰۰ متر مربع در نظر بگیریم، مقدار سیمان مورد نیاز تقریبا ۲۲ میلیون تن در سال خواهد بود. در خصوص تاثیرگذاری این عوامل بر روی قیمت سیمان، می‌توان گفت در صورت عدم افزایش میزان تولید متناسب با میزان مصرف و کمتر بودن عرضه نسبت به تقاضا، طبیعتا قیمت سیمان نیز بیشتر خواهد شد.
قیمت‌گذاری سیمان
سیمان کالایی استراتژیک در توسعه کشورها است و هر کشور به اندازه نیاز خود، اقدام به ایجاد ظرفیت تولید آن می‌کند. به دلیل بالا بودن هزینه‌های حمل و نقل، این محصول معمولا با هدف صادرات تولید نمی‌شود. لازم به ذکر است که برای تولید ۱تن سیمان ۱۰۰ متر مکعب گاز به عنوان سوخت مصرف می‌شود. هرچند که در حال حاضر اکثر شرکت‌های تولید سیمان از گاز به عنوان سوخت استفاده می‌کنند اما شرکت‌هایی نیز در ایران وجود دارند که سوخت آن‌ها زغال سنگ است و باتوجه به بالا بودن قیمت زغال سنگ، برای این شرکت‌ها نیز صادرات سیمان سوددهی آن‌چنانی نخواهد داشت.
در سال ۲۰۱۸ سیمان صادراتی ایران به کشورهای دیگر ۳۳ دلار به ازای هر تن بوده است. قیمت سیمان در کشورهای دیگر تقریبا ۵۰-۶۰ دلار به ازای هر تن است. همین نرخ در داخل کشور کمتر از ۲۵ دلار است. همانطور که قبلا اشاره شد، به علت هزینه‌‌ی بالای حمل و نقل ممکن است شرکت‌ها ۶۰ تا ۷۰ درصد از مقدار قیمت صادرات را برای جابجایی آن در نظر بگیرند که با این حساب سوددهی زیادی را برای آنان در پی نخواهد داشت.
این درحالی است که شرکت‌های تولیدکننده سیمان که در نزدیکی مرزها قرار دارند، به خوبی می‌توانند از مزیت‌های صادرات سیمان بهره ببرند.
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سیمان
شرکت‌های سیمان تهران، سیمان آبیک، سپاهان، سیمان ساوه، سیمان خوزستان، سیمان صوفیان، سیمان شرق و سیمان هرمزگان طی ۵ سال گذشته همواره جزء ۱۰ شرکت با بیشترین میزان تولید سیمان بوده‌اند.
بیشترین و کمترین تولیدکنندگان سیمان در کشور نسبت به ظرفیت اسمی شرکت
شرکت‌های سیمان فارس‌نو، ممتازان کرمان، خاش، سیمان سفید نی‌ریز، سیمان هرمزگان و سیمان کرمان طی چند سال اخیر همواره جزء بیشترین تولیدکنندگان نسبت به ظرفیت اسمی خود بوده‌اند.
شرکت‌های سیمان ایلام، کردستان، سیمان ساروج، سپاهان، باقران و سیمان لار سبزوار نیز طی چند سال اخیر همواره کمترین تولید واقعی سیمان را نسبت به ظرفیت اسمی خود داشته‌اند.
شرکت‌هایی با بیشترین و کمترین قیمت فروش سیمان در سال ۱۳۹۹
سیمان محصولی است که دارای تاریخ مصرف است، به عبارتی تا یک مدت مشخص پس از تولید (۴-۵ ماه) امکان استفاده از سیمان وجود دارد و در صورتی‌که در این بازه زمانی استفاده نشود، به اصطلاح فاسد یا کلوخه می‌شود. گاه شرکت‌ها به علت عدم وجود تقاضا در بازار و نزدیک شدن به تاریخ مصرف سیمان مجبور می‌شوند سیمان را به قیمت پایین‌تری در بازار بفروش برسانند. شرکت‌های سیمان لار سبزوار، سپاهان، مجتمع سیمان غرب آسیا، سیمان کردستان، صنایع سیمان دشتستان و سیمان شرق جزء شرکت‌هایی هستند که در سال ۹۹ سیمان خود را با قیمت پایین‌تری به بازار روانه کرده‌اند.
شرکت‌های سیمان سفید نی‌ریز، سیمان لارستان، خوزستان، فارس‌نو، سیمان ساوه، شاهرود، باقران، بهبهان و سیمان ممتازان کرمان نیز شرکت‌هایی بوده‌اند که در سال ۹۹ با نرخ بالاتری اقدام به فروش کرده‌اند.
برترین شرکت‌های صادراتی ایران در سال ۱۳۹۹
همچنین لازم به‌ذکر است که شرکت‌های سیمان ساروج، باقران، خوزستان، سیمان سفید نی‌ریز، سیمان بهبهان، فارس‌نو، مجتمع سیمان شرکت‌های سیمان ساروج، باقران، خوزستان، سیمان سفید نی‌ریز، سیمان بهبهان، فارس‌نو، مجتمع سیمان غرب آسیا، سیمان هرمزگان، سیمان قائن و کردستان ده شرکت برتر از نظر میزان سیمان صادراتی به خارج از کشور در سال ۱۳۹۹ بوده‌اند.
ABRAHEH ZOLAL
تفاوت سیمان های تیپ یک تا تیپ پنج